.jpg "Али. янги ҳикоя. Саломат Вафо.")
Marta o'qildi
Али. янги ҳикоя. Саломат Вафо.
Осмоннинг авзои бузуқ,кўк юзида паға-паға булутлар сузиб юрибди.Атрофни қаронғилик босган.Масжитнинг тўрт томонидаги миноралар шамолда ғувиллаб овоз чиқаради.Шимол томондан қаттиқ шамол эсиб, дарахтларни аёвсиз чайқатарди.Масжит ҳовлисида ўриндиқда ўтирган Али ёмғир ёғса ҳам,шамол учирса ҳам ўрнидан туришни ҳаёлига келтирмасди.У эрталабки юмушларини... масжит ҳовлисини супуриш,бомдодда одамлар номоз ўқиган гиламларни қоқиб сояга ўтказиш,ҳовлига сув сепиш,гулларга сув қўйиш каби ишларини қилиб бўлган.Сўнг яна ўзининг эски креслосидан жой олиб телефон титиш билан андармон бўлар эди..
Масжитда келган-кетган Алидан ёшини,тўғилган жойини,масжитда неча йилдан бери яшашини сўрайди. Алининг онаси масжитда қолдириб кетганига неча йил бўлди,неча сувлар оқди.Унда ҳали бола эди.Қулоғига “биз албатта қайтамиз,сени олиб кетамиз” деб шивирлаб бир-бир босиб масжит майдонидан эшиги,дарвозасидан чиқиб кетганига йигирма-ўттиз йил бўлди.Димоғида онасининг иссиқ нафаси, совуқ ва қаттиқ лаби ҳарорати,терчил хидлари бир умр қолди.Бу орада яқингинага жойлашган Эгей денгизи тўлқинлари неча бор қирғоққа урилди,ёмғирлар ёғди,қорлар ёғди,ёзнинг жазирамалари ҳукмрон бўлди.Али шунда ҳам ўз жойини ташламади,ҳар кун кундалик ишларини бажаради,сўнг биров буюргандай ўз ўрнига эски креслога келиб ўтиради.
Кечагидек ёдида уни хўроз чўқиди,юзларидан қон оқди,бола қаттиқ қўрққанидан гапирмай қўйди.Парранда зотидан,дунёдан қўрқиб қолди.Ота-онаси уни қишлоқ шифокорига олиб борди. Шифокор уни ўсишдан,ақлий жиҳатдан ривожланишдан орқада қолган деб ҳисоблади.Лекин отаси шўҳ-шодон, ўйнаб-кулиб юрган ўғли Алининг ақли заифлигига ишонмади.У ўғлини Истанбулнинг катта шифокорларига олиб бориб кўрсатишни ният қилди.Аммо қисматни қарангки,вокзалда юк ташувчи бўлиб ишлайдиган отаси тўсатдан вафот этди.Шундай қилиб Алининг соғлиги ва келажаги тақдир ҳукмига қолиб кетди.
Отаси вафот этганидан сўнг оиланинг тинчи бузилди,онаси ота юрти Сурияга кетадиган бўлди.Йўлга тайёргарлик чоғида отасидан хат олди.Алининг бобоси онасига “ақли заиф ўғлингни Сурияга олиб келиш ҳаёлингга ҳам келмасин” деб ёзган эди.
Шундай қилиб онаси осмонни булут қоплаган бир ёмғирли кунда олти яшар болани масжитга ташлаб кетган эди.”Биз сени келиб,албатта олиб кетамиз” деди онаси такроран.Бола кўзларини катта-катта очиб ўзи учун дунёда қудратли бўлган ягона одам онасига ишонди.Ўшанда шамол мағриб тамондан қаттиқ эсиб эшик деразалардан ғийқиллаган сас чиқарди.
Алининг қуёш,шамол,сукунат ҳукмрон осуда ҳаёти бузилди.Масжит биносида қурилиш ишлари бошланди.Энди ҳовлида қурувчилар,ишчилар,кундалик ишларга ёлланган одамлар минг хал юмуш билан ғимирлаб юрадиган бўлди.Али телефонини кўтариб ҳовли четига ўтди,шалағи чиқиб ётган креслосини ҳам кўчириб олиб борди.
Ҳасрат билан масжит дарвозасига тикилади,неча йиллардан бери бу манзара ёд бўлиб кетган.Сарғиш дарвоза, шамолда чайқалаётган дарахтлар очиқ эшикдан кўринади.Осмон кўкиш,булутлар қайгадир чекиниб сингиб кетган.Қуёш дунёнинг бир буржида туриб осмонни нурафшон қилиб ёритади.Масжит ҳовлисига дарахтларнинг,бинонинг,узун миноранинг сояси тушади.
Ошхонадан капгирнинг даранглаб қозонга урилгани,одамларнинг вағир-вуғури эшитилади.Ҳар кун қирқ беш ёшларидаги қориндор ошпаз ўн беш чоғли одамга овқат пиширади.Ўндан ортиқ бардоқ финжонларга қип-қизил тусли чой дамлайди.
Али сира жирингламайдиган телефонининг соатига вақт-бевақт қарамаса,вақтнинг қанча бўлганини унутиб қўярди.Ўрнидан жилиши оғир бўлган вақт, қуёш чиқиши,майда-чуйда юмушлар,кун пешин бўлиши,овқатга чақиришлари ва кун ботиши билан ўлчаларди.
Овқат пайтида ҳам Али сершовқин жамоага қўшилмайди.Бир четда ошпаз ҳар кун ажратадиган патнисдаги егуликларни айби бор одамдай ўтириб жимгина ейди.
Болалик кунлари давридан хўроз чўқигандан сўнг яхши гапира олмасди.Йилар ўтиб одамлар билан мулоқот камайгани сайин, у ичида,қалбида гапирадиган бўлган эди.Ичида хотира қатларида элас-элас гавдаланадиган онаси ва акалари билан суҳбатлашадиган бўлган эди.
“Она,нега мени олиб кетмайсиз,нега ёлғон гапирдингиз.Келаман деганингизга неча йил бўлди.Сурияда ҳаёт қандай,мен ҳам ўша ерларни кўришни ҳоҳлайман.Мени кўришни истамаган бобом яхшими,у неча ёшга чиқди?.Ёки дунёдан ўтиб кетдими?.Ҳар кун сизнинг йўлларингизни қарайман.Бир жойга иш билан чиқсам ҳам онам келиб қолмадимикан деб нафасим бўғзимга тиқилиб қайтиб келаман.Она сизни ва акаларимни жуда соғиндим.Мени масжитдаги умрим сизларни кутиш билан ўтмоқда.”
Рамозон ойидан сўнг хайит байрамида масжит жуда говжум бўлиб келиб-кетувчилар кўпаярди.Алига масжит дарвозасини очишни буюришар, машина орқаси билан кириб ҳалта-ҳалта озиқ –овқатларни гўшт,сабзи,пиёз,ёғ,гуруч,нўхот,ловия,нонлар ва шарбатларни туширишар эди.
Хижоб ўраб олган тўлагина хотин баланд хорижий машинасининг юкхонасидан катта-кичик боғланган,турли рангдаги тахламларни олишни буюрди.Али сукут билан боғлам-боғлам кийим-кечакларни масжит ичига қатнарди.
Бу кийимларни болалар уйига,етим-есирларга,масжитда хизматда юрганларга ажратадиган бўлишди.Кўпдан бери янги кийим киймаган Али ҳам бошдан-оёқ ясанди.Янги кийимларда барваста Али бинойидек пўрим одамга айланди.
- Энди сенга бир келин топсак бўлади Али.Келишган куёвга айландинг – дейди ошпаз ҳазиллашиб.
Алланелар деб минғирлайди... Али не деганини ўзи ҳам билмайди.Авваллари масжитга келган хотин-қизларни кўрганда ғалати аҳволга тушар:бадани қизиб,юраги тез урар эди.Ўзининг бу ҳолатини,не бўлганини англамас эди.
Бу ерга келиб муллаларга дам солдириб юрган қизларнинг бўйи узунини кўриб ғалати аҳволга тушди.Қизлар ғаройиб бир-бирига ўхшаган,уларнинг чиройи,хусни Алини қизлардан узоқлаштирар эди.Бўйи узун,шим кийган қиз қай бир томонлари билан катта опасига ўхшар эди.
У бир икки марта Алига туфли киядиган темирни олиб келиб беришни,шамолда қаттиқ ёпилиб қолган дарвоза эшигини очиб беришни сўраган эди.Али югуриб,ҳаяжонланиб бу ишларни бажондил бажарар эди. Али қизнинг исмини ҳам билиб олди.Самия.Самия ҳам хушсуврат Алига табассум қилиб қўядиган бўлди.
Али ҳеч қачон жирингламайдиган телефони рақамини Самияга берди.Рақамларни ҳаяжонланиб,дудуқланиб аранг айтди.Ҳаёлида сонлар,рақамлар айқаш-уйқаш бўлиб бир-бирининг устига мингашиб кетди.Рақам бошидаги сонларни айтганида янглишиб ҳам кетди.Ўзи эса қизнинг телефон рақамини сўрашга ботина олмади.
Унинг телефонига вақт-бевақт мўллалар,имомлар қўнғироқ қилар, машинада келиб,баъзан кечалари “Али дарвозани очиб юбор” деб илтимос қилишар эди.
Самия пушти рўмолини ҳилпиратиб масжитга қатнади,Али билан бош ирғиб саломлашиб яна ўз иши билан машғул бўлар эди,у беш-олти маротаба ўқитиб дам солдирганидан сўнг Измирга ота-онаси олдига кетди қолди.
Али учун оғир кунлар бошланди.Вақт ўтмай,қуёш ҳам ботмай қўйди.У киссасида турадиган кичик япалоқ эски телефонини жирингламадимикан,ёки бирон хабар келмадимикан деб,ўн маротаба,йигирма маротаба қўлига олиб қарар эди.Қизнинг қўнғироғини кутиб,онасининг дарди бир оз пасайгандай бўлди.Аммо телефонини чўнтагига солса ҳам,чиқариб стол устига қўйса ҳам телефон жиринг демиш сас чиқармас эди.
Масжит мулозимлари қўнғироқ қилиб қолса юраги қинидан чиқиб кетадигандай ўзи ёдлаб олган 09461684444 рақамини аҳтарар эди.Аммо қўнғироқ қилган мўлла-имомлар турли юмушлар билан уни сўроқлар эди.
Кулгили тарзда мўйлов қўйиб олган ошпаз,”сенга аёл кишилар қўнғироқ қилмайди.Шунинг учун Салоҳиддин имомга ўзингни ўқитиб юборишинг керак”,деб ҳазиллашар эди.
Шундай қилди ҳам,Салоҳиддин муллага бир оз мазам йўқ дам солиб қўясизми,деб борди.Мўлла бу беозор,ҳеч ким билан иши йўқ,кимсасиз,сўққабош Алини чин дилдан ўқиб қўйди.
Масжитдаги ҳаётни,барча кирди чиқдиларни кузатиб юрадиган ошпаз,”ана энди телефонинг қизларнинг қўнғироғидан тинмайди” дея башорат қилди.
Самия қўнғироқ қилмаган вақтларда яна эски дардлари қўзғолиб онасини,ака-укасини кута бошларди.Умрининг қайси бир кунида мўжиза юз беради,қачондир онаси ака-укаларини эргаштириб дарвозадан кириб келади деб ишонарди.
.jpg)
“Она аҳволларингиз яхшими?Қариб қолмадингизми,ака-укаларим,опам қалай уйланиб турмушга чиқиб кетишдими?.Мен сизни ёдингиздаманми,бир вақтлар масжитга ташлаб кетган олти ёшлик болангиз хотирангиздами?.Нега келмайсиз,ёки бир маротаба қўнғироқ қилмайсиз.Аҳир бу ёруғ оламда мени сизлардан бошқа ҳеч кимим йўқ.Кимсасизман,ёлғизман. Уйланмадим,фарзанд кўрмадим.”.
Масжитга эхсон қилишга келган бир бой Алига яп-янги телефон совға қилди.Бундан Али байрамга хайитлик олган боладай қувонди.Телефон уни ташқи олам билан боғлаб тургани учун телефонга ёпишиб қолган эди.
Янги телефони ҳам жиринглашни унутгандай жим эди.Ҳатто масжит мулозимлари ҳам қўнғироқ қилмай,дарвозадан кирмай қўйишганди.Масжит атрофида ҳаёт қайнар машиналар у ёқдан бу ёққа ўтар ва сигнал берар эди. Фақат Алининг ҳаётида сукунат... ҳаёти қуёш,шамол, масжит,ўриндиқ ва дарвозадан иборат эди.
Самиянинг қўнғироғини кутмай қўйган бўлса ҳам,турли телефон компанияларидан янглишиб смс келса ҳам юраги тез-тез уриб кетар эди.Аммо, на Самия,на ташқи оламдаги бутун бошли 7 миллиардлик оламдан кимса уни сўроқламасди.
Бу орада чархи дун неча бор айланди.Неча бор қуёш чиқди,саратон куйдирди.Совуқ забтига олди.Масжитни қурилиши битиб,беш минг одамга ибодат қилиш имкони яралиб, не-не байрамлар бўлди.
Аммо ташқи оламдан Алини кимса сўраб келмади.У йўлларга кўз тикиб кўзлари хиралашди.Қадди букилди,билаклари,оёқлари толди.Эски ўриндиқ,масжитнинг ўзгарган катта дарвозаси,дарахтлар,бир парча осмон,мангу хасрат унинг ҳамроҳи бўлиб қолди.
Али инсоният тарихидаги онасини энг кўп йўлларига қараган,бор умрини кутишга тиккан ягона фарзанд бўлиб қолди.
14 сентябр 2024 йил.
Тошкент.Гўзал маҳалла.
- - -